Xuất hiện cách đây gần 40 năm (1975), Salò, or the 120 Days of Sodom là một tác phẩm điện ảnh của Ý, được chuyển thể từ quyển tiểu thuyết (gần như) cùng tên của nhà văn người Pháp Marquis de Sade. Hơn 1/3 thế kỷ đã trôi qua, Salò đến nay vẫn thường được nhắc đến như là bộ phim gây tranh cãi mạnh mẽ nhất trong lịch sử thế giới. Đồng thời, nó cũng là một tác phẩm điện ảnh kinh hoàng, trần trụi, trực diện và độc đáo nhất về tình dục mà bạn có thể tìm ra. Nhưng điều kỳ lạ nhất ở bộ phim này chính là cách tiếp cận “quái chiêu” của nó với khía cạnh tình dục, không tôn vinh cũng không hẳn là hạ bệ, Salò chỉ phơi bày một sự thật xác quyết và rùng rợn về những góc khuất đang ẩn sâu và len lỏi trên khắp thế giới. Ngoài những khái niệm trên, Salò vẫn còn thường được gọi là “the most disturbing movie ever made”, nghĩa là bộ phim bộ phim gây khó chịu nhất từng được sản xuất ra.
Dĩ nhiên, mọi sự so sánh nhất chỉ là tương đối. Salò có thể làm dấy lên một sự kinh tởm trong mắt người này, nhưng lại là một thế giới quan đầy háo hức đối với người khác. Khía cạnh tình dục trong Salò được khai thác triệt để và mạnh mẽ, như một “sợi chỉ đỏ xuyên suốt” làm trọng tâm để quấn lấy người xem vào cái vòng xoáy vô hình. Tuy nhiên, Salò sẽ không phải là bộ phim “hạ bệ” những bộ phim thú vị về sex khác mà bạn từng xem qua (Shortbus, Dreamers, Ken Park, hay Shame chẳng hạn?) mà lại là một sự đối nghịch. Nếu cho rằng những bộ phim khác đã đưa tinh dục lên mức đỉnh cao, thì Salò lại một mình một cõi ở đáy sâu, và địa ngục.
Cấu trúc của Salò được chia thành 4 phần (lấy cảm hứng từ Inferno của Dante): Trước cửa địa ngục, Vòng quay điên loạn, Vòng quay của phân, Vòng quay của máu. Nội dung chủ đạo của phim kể về một nhóm nguyên thủ quốc gia của cộng hòa Salò đã tuyển chọn một nhóm gần 20 thanh thiếu niên về làm nô lệ tình dục cho mình. Với sự tiếp tay của những người phụ nữ trung niên từng nhiều năm làm điếm, lần lượt từng trò chơi, từng sự khoái cảm cuồng nộ, từng sự ô nhục, máu và nước mắt được phơi bày.
Cái độc đáo trong cách làm phim của đạo diễn Pier Paolo Pasolini là ở chỗ, xuyên suốt trong Salò gần như không có một cảnh quay nào gây kích thích quá đáng. Salò trần trụi, phơi bày hầu như đến tận chân tơ kẽ tóc của con người, trực diện về bộ phận sinh dục, trực diện về từng hành động nhưng không mô tả sự khoái cảm, không xuất tinh, không cương cứng. Mọi thứ về sex trong phim đều được quan chiếu một cách rất thản nhiên, đôi khi hời hợt đến đau lòng. Salò kỳ lạ đã khiến cho nhiều khán giả phải ôm mặt thảng thốt, bởi tại sao lại có một sự “ân sủng” điên rồ mà ráo hoảnh đến vậy trên đời!
Đến đây thì phải lạc đề chút ít. Trong những đêm nằm cô đơn một mình ở góc phòng tối, tôi vẫn hay tưởng tượng về những điều kỳ lạ đang âm thầm diễn ra đâu đó trên khắp thế giới. Khi mình nằm đây, thì một số người khác phải đứng. Khi mình hạnh phúc, một số người khổ đau. Khi mình đang dẫn dắt một cuộc sống bình lặng, thì một số người lại phải đối mặt với chiến tranh, mất mát. Khi mình nghĩ làm tình chỉ đơn giản là hôn môi, vuốt ngực, lột đồ, kết hợp, rung, lắc, khoái cảm rồi thôi, thì một số người lại nghĩ khác. Khi bạn đang ngủ say, vẫn còn đâu đó trên thế giới những người đang phủ phục dưới chân ông chủ của họ, nguyện làm nô lệ, cũng có kẻ bị cưỡng ép, lại cũng có kẻ đang thống trị… Mọi thứ hỗn nguyên trên thế giới này đều có thể và sẽ xảy ra.
Cũng như những chuyện trong Salò vậy, bộ phim ngay từ đầu đã đặt ra một vấn đề nhức nhối, khi các nguyên thủ quốc gia phổ biến nội quy cho các thanh thiếu niên nô lệ của họ: “Bọn bay ở đây là đã vượt qua khỏi mọi kiểm soát của pháp luật, vượt qua mọi hiểu biết của thế giới. Không ai biết đến sự tồn tại của chúng mày, chỉ có tụi tao”. Chính vì vậy, khi xem Salò, nhiều người sẽ rất đau lòng khi phát hiện họ đã nhìn thấy được một phần thực sự của thế giới, rằng tất cả những gì bạn biết về tình dục từ bấy lâu nay chỉ là một hạt muối bỏ biển.
Ngần ấy năm đã trôi qua, tôi đã từng đi, chứng kiến, chiêm ngưỡng, nhìn thấy và kinh qua cả những chuyện tồi tệ và kinh khủng hơn nhiều những gì diễn ra trong Salò, nhưng bộ phim này vẫn luôn để lại một nỗi ám ảnh nhức nhối trong tâm trí. Không phải bởi nội dung và cái nhìn trực diện của nó về tình dục, mà là vì cách bày binh, bố trận như một ma đồ của vị đạo diễn nổi tiếng người Ý kia. Salò, or the 120 Days of Sodom giống như một tiếng thét vọng về từ địa ngục, một cánh chim rách nát đang bay giữa trời bão, một thiên sứ lạc đàn trong bầy ma quỷ, một con quỷ thăng tiên giữa bầy ngạo mạn thiên thần. Và có là gì đi nữa, Salò có lẽ sẽ vẫn luôn là bộ phim mà bạn không thể nào quên!
P/S: Tôi rất thích những gì original, nguyên bản và khác biệt. Đó là thứ đầu tiên khiến tôi xem trọng bộ phim này. Lý do thứ hai là cách khai thác tận cùng cốt lõi của vấn đề. Không phải đạo diễn nào cũng biết quán triệt tư tưởng này. Đây là hai thứ cơ bản nhất khiến một bộ phim trở nên thú vị và tràn đầy cảm xúc, vậy mà nhiều người vẫn không làm được.
P/S: Pier Paolo Pasolini là một người đồng tính và được xem là một đạo diễn lớn trong nền điện ảnh của Ý. Trớ trêu thay, ông mất đúng 20 ngày trước khi Salò, or the 120 Days of Sodom được công chiếu. Ông chết vì bị ám sát bởi cái nhìn cực đoan của mình trong nhiều thứ (kể cả chính trị). Bộ phim (dĩ nhiên) từ đó đã gây ra một làn sóng tranh cãi bất tận và đồng thời cũng bị cấm chiếu tại rất nhiều quốc gia (kể cả VN).
P/S3: Phía dưới này có một số hình 21+, cân nhắc trước khi kéo xuống!
